Natuurhistorisch Museum Rotterdam toont bijzondere nesten

Anti-vogelpinnen zijn scherpe metalen stekels die worden aangebracht op gebouwen om vogels te verjagen en te voorkomen dat ze op die plekken gaan zitten of nesten bouwen. Maar vogels laten zich niet zo makkelijk wegpesten.  Rebelse vogels maken nesten van anti-vogelpinnen. Voorbeelden zoals een kraaiennest van anti-vogelpinnen maar ook een nest dat een knobbelzwaan van van drijfvuil maakt zijn nu te zien in de pas geopende tentoonstelling Nationaal Park Rotterdam in het Natuurhistorisch Museum.

Biologen van Naturalis Biodiversity Center en het Natuurhistorisch Museum Rotterdam verzamelden dit soort bijzondere nesten, van kraaien en eksters, voor het eerst en beschrijven dit opmerkelijke fenomeen in een wetenschappelijke publicatie als ‘een ultieme aanpassing aan het harde leven in de stad’.

“Net als je denkt dat je na een halve eeuw natuurvorsen alles wel gezien hebt, weten deze rebelse vogels mij echt weer te verbazen,” zegt Kees Moeliker, directeur van het Natuurhistorisch Museum Rotterdam en medeauteur van de publicatie. “Het is eigenlijk net een mop”, aldus bioloog Auke-Florian Hiemstra van Naturalis die het onderzoek leidde: “Zelfs voor mij als nest-onderzoeker zijn dit de gekste vogelnesten die ik ooit heb gezien.”

Het begon met de ontdekking van een reusachtig nest in Antwerpen, in de binnentuin van een ziekenhuis, dat gespot was door een van de patiënten. Hoog in een boom maakten eksters een nest ter grootte van een vierkante meter, bestaande uit wel 1500 metalen stekels. Voor dit specifieke nest hebben vogels 50 meter aan anti-vogelpinnen van de dakrand getrokken.

Eksters maken een dak op hun nest om het roven van eieren en jonkies tegen te gaan en ze zoeken daarvoor in de natuur specifiek naar stekelige planten. Stekelige takken houden hongerige eierenrovers wel op afstand. In de stad is er nog een andere optie te vinden: de anti-vogelpinnen! “Ze zijn letterlijk gemaakt om vogels op afstand te houden,” aldus Hiemstra, “en dat is hoe ze ook door vogels gebruikt lijken te worden.”

En het is niet één paartje eksters, dat zich aan het vogelwerende materiaal heeft gewaagd. In het artikel
worden meerdere eksternesten beschreven met anti-vogelpinnen als nestmateriaal. Zowel in Nederland als in België en Schotland is dit gedrag al gezien en doken vogelpin-nesten op. Ook ander scherp materiaal, zoals prikkeldraad en breinaalden, wordt door eksters gebruikt voor het dak van hun nest.

Rotterdamse kraaiennesten

Kraaiennesten gemaakt van anti-vogelpinnen zijn vooralsnog alleen bekend uit Rotterdam. Het eerste nest ontdekten medewerkers van Bureau Stadsnatuur in maart 2009 in een populier nabij het Park bij de Euromast. Het tweede Rotterdamse anti-vogelpinnen kraaiennest werd eind augustus 2021 bij gemeentelijk boomonderhoud uit een treurwilg langs de Provenierssingel nabij het Centraal Station verwijderd en kreeg een plaats in de collectie van het Natuurhistorisch Museum Rotterdam. Bijzonder aan dat Rotterdamse nest is ook dat de kraaien er een ander soort vogelwerend materiaal in verwerkten: een stukje anti-vogelnet dat veel in tuinen en op balkons gebruikt wordt. 

Coverfoto: Aad Hoogendoorn