Grootschalige overzichtsexpositie van fotograaf Richard Avedon in Kunsthal

Richard Avedon is een pionier op het gebied van mode- en portretfotografie. Tijdens zijn carrière fotografeert hij zijn modellen vaak meermaals op verschillende momenten in hun leven, wat de ontwikkelingen in het karakter van de geportretteerden en de relatie tussen fotograaf en onderwerp onthult. De Kunsthal presenteert vanaf 1 juni het brede oeuvre van de meesterfotograaf met de tentoonstelling Relationships, bestaande uit zo'n honderddertig foto’s die zowel Avedons baanbrekende bijdrage aan de modefotografie als zijn karakteristieke portretfotografie belichten.

Zijn krachtige, expressieve portretten omvatten onder anderen schrijver Truman Capote, actrice Marlene Dietrich, muzikant Bob Dylan, kunstenaar Andy Warhol en actrice en model Nastassja Kinski. Relationships is een viering van Avedons innovatieve kracht en creativiteit en laat zien hoe de fotograaf als geen ander de complexiteit en kwetsbaarheid van menselijke relaties kan weergeven. De expo  biedt inzicht in zijn werkwijze en laat zien hoe Avedons kenmerkende portretten van wereldberoemde acteurs, dansers, kunstenaars en literaire grootheden vandaag de dag nog altijd beeldbepalend zijn binnen de fotografie.

Dynamiek en glamour 

Richard Avedon begint zijn carrière in 1944 bij de toonaangevende tijdschriften Harper’s Bazaar en Vogue, waar hij een revolutie teweeg brengt door modellen te fotograferen in realistische en dynamische settings, in tegenstelling tot de toen gangbare statische poses binnen de modefotografie. Met zijn filmische beelden creëert Avedon een verhaallijn waarbij hij de kijker meevoert naar een wereld vol glamour en entertainment. De fotograaf weet unieke relaties op te bouwen met zijn modellen. Zo fotografeert Avedon tijdens zijn carrière regelmatig het Amerikaanse supermodel Dovima. De hechte samenwerking resulteert in de baanbrekende modefoto Dovima with Elephants (1955). Hierin plaatst Avedon het model in een japon van Dior tussen twee olifanten, en legt zo letterlijk het contrast tussen ‘the beauty and the beast’ bloot. Het portret van Nastassja Kinski (1981) dat Avedon in opdracht van de Amerikaanse Vogue maakt, groeit eveneens uit tot een wereldwijd icoon, maar dan vanwege de tijdloze erotiek die het beeld uitstraalt.

Innige band

De portretten van de Amerikaanse dichter en schrijver Allen Ginsberg illustreren hoe Avedon als geen ander in staat is om de onderlinge band van de geportretteerden te vertalen naar beeld. Waar Ginsberg en zijn partner in het eerste intieme portret in 1963 – naakt poserend – een ontspannen indruk maken, geeft Avedon met het familieportret dat hij jaren later maakt feilloos het ongemak weer dat heerst tussen Ginsberg en zijn familie. Met het dubbelportret van de Italiaanse schrijver en regisseur Michelangelo Antonioni en zijn vrouw Enrica (1993) laat Avedon wederom zien hoe hij de relatie tussen twee personen weet te vangen in een portret: de wederzijdse afhankelijkheid en onvoorwaardelijke steun schemeren door in de pose en tonen de innige band tussen het koppel.

Op de huid

Kenmerkend aan de portretfotografie van Avedon is dat hij zijn modellen voor een karakteristieke witte achtergrond positioneert, waardoor de nadruk ligt op het individu. Elk werk biedt een unieke kans om de geportretteerden te benaderen zoals alleen een partner of familielid dat zou kunnen doen. Zo plaatst Avedon de kijker in het portret van dichter en filosoof Isaiah Berlin (1993) zó dicht op het onderwerp, dat zelfs de kleinste rimpels, lijntjes en wenkbrauwharen zichtbaar zijn. In het portret van Andy Warhol (1969) richt Avedon zich op het bovenlichaam van de kunstenaar en toont hij de bijna tastbare littekens. Alle identificeerbare kenmerken van Warhol - zoals zijn iconische zilveren pruik - zijn door de fotograaf weggelaten, waardoor de focus volledig ligt op de details van de torso.

Politiek

In zijn carrière fotografeert Avedon verschillende vooraanstaande politieke figuren. Zo staat onder anderen oud-minister van Buitenlandse Zaken Henry Kissinger (1976) voor zijn lens, en ook de hertog en hertogin van Windsor (1957) poseren voor de fotograaf. Opvallend aan de werkwijze van Avedon zijn de verontrustende opmerkingen die hij tijdens het fotograferen maakt, waarmee hij de blik van de geportretteerden – vaak ontzet of verbaasd – manipuleert en vastlegt. In opdracht van het toonaangevende tijdschrift Rolling Stone maakt Avedon in 1976 een omvangrijke serie foto's van Amerikaanse politici. Relationships presenteert zestien van deze individuele portretten die tevens fungeren als groepsportret, verenigd door de gedeelde ambitie van de politici om invloed uit te oefenen op hun land.

Avedons mensen

Avedon plaatst niet alleen ‘de groten der aarde’ voor zijn camera. Met dezelfde passie en aandacht fotografeert hij voor zijn serie The American West verschillende arbeiders uit het westen van Amerika. Het ontwapenende portret van fabrieksmedewerker Mary Watts en haar dochter uit 1979, alsmede de portretten van de voormalig tot slaaf gemaakte William Casby en zijn familie – onderdeel van de serie Nothing Personal (1964) – laten zien hoe Avedon erin slaagt de emotie van zijn onderwerpen bloot te leggen en tonen het niet aflatende verlangen van de fotograaf om elk detail van de geportretteerden te laten zien.

Coverfoto: Richard Avedon, self-portrait, Provo, Utah, August 20, 1980. Photograph by Richard Avedon © The Richard Avedon Foundation