Met visuele reis door 180 jaar fotografie in Rotterdam wordt Nederlands Fotomuseum geopend

Rotterdam in focus. Fotografie van de stad 1843 – nu is een van de twee openingstentoonstellingen van het Nederlands Fotomuseum in pakhuis Santos. De expositie is samengesteld de gastcuratoren Frits Gierstberg (kunsthistoricus en freelance curator, docent, onderzoeker en schrijver) en Joop de Jong (gastcurator en filmmaker), en is te zien van 7 februari t/m 24 mei.

De expositie biedt een indrukwekkend overzicht van fotografie van de stad in de periode van 1843 tot nu. In meer dan 300 foto’s ontvouwt zich de ontwikkeling van de fotografie over een periode van zo’n 180 jaar. Ze zijn gemaakt door zowel professionele- als amateurfotografen. Iconische fotografen als Hans Aarsman, Iwan Baan, Eva Besnyö, Henri Berssenbrugge, Johann Georg Hameter, Helena van der Kraan, Jannes Linders, Cas Oorthuys, Otto Snoek en meer laten zien hoe een veranderend Rotterdam telkens opnieuw uitdaagt tot een nieuwe manier van kijken, observeren en fotograferen. De tentoonstelling omvat werk uit toonaangevende collecties, waaronder die van het Nederlands Fotomuseum, het Stadsarchief Rotterdam, Koninklijke Verzamelingen en het Maria Austria Instituut. 

De tentoonstelling neemt bezoekers mee op een associatieve reis langs de fotografische verbeelding van het Rotterdamse stadslandschap. Die begint bij de voor zover bekend oudste foto van Rotterdam, in 1843 gemaakt door een Engelse amateurfotograaf, tot hedendaagse drone- en panoramafotografie. In plaats van een chronologische ordening volgt de expositie de droomachtige logica van de stad zelf: verrassende standpunten, onverwachte perspectieven en de gelaagdheid van historische en moderne Rotterdamse landschappen.

Bijzondere bruiklenen en archiefparels

Veel vintage foto’s worden voor het eerst getoond, inclusief 42 zeldzame stereobeelden uit een particuliere verzameling. Onder de bijzondere bruiklenen vallen ook foto’s uit het Koninklijke Verzamelingen-archief, gemaakt in opdracht van bouwheren, die een zeldzaam inzicht bieden in vroege bouwprojecten. Daarnaast wordt een uniek panorama van Siebe Swart van zes meter lengte geëxposeerd, dat nog nooit eerder is getoond in Rotterdam. Deze stukken maken de tentoonstelling tot een visueel en historisch rijk verslag van de stad.

Rotterdam wordt door fotografen door de tijd heen op uiteenlopende manieren belicht. In de wederopbouwperiode na de Tweede Wereldoorlog laten beelden van Cas Oorthuys, Henk Jonker en Aart Klein een geordende, lichte en moderne stad zien, waarin lege plekken vooruitgang symboliseren. Tegelijkertijd bieden fotoboeken uit de jaren ‘60 en ‘70, bijvoorbeeld van Carel Blazer en Onno Meeter, een nieuwe kleurige blik op de stad; ze reflecteren de sociale en economische uitdagingen van die tijd.

Later, in de jaren ‘80 en ‘90, doorbraken fotografen als Jannes Linders en Gilbert Fastenaekens de mythe van het ordelijke Rotterdam door industrieterreinen, leegstaande gebouwen en vergeten plekken in beeld te brengen, waardoor het ‘urban landscape’ als fotografisch genre tot volle bloei kwam. Met deze tentoonstelling en publicatie brengt het Nederlands Fotomuseum de geschiedenis van de fotografie in Rotterdam verder in kaart.

De expositie laat ook zien hoe Rotterdam zich heeft ontwikkeld tot een stad van iconen en spectaculaire architectuur. Van de markante skyline en de Erasmusbrug tot hedendaagse hoogbouw zoals de Zalmhaventoren, fotografen zoals Iwan Baan, Stacii Samidin en Lou Muuse leggen de stad vast vanuit onverwachte perspectieven, waarbij zowel esthetiek als sociale betekenis van de stedelijke omgeving zichtbaar worden. 

Coverfoto: Rochussenstraat, Museumpark, 2022 door Frank Hanswijk