De gedroomde vriend

Heeft niet iedereen van tijd tot tijd een denkbeeldige figuur nodig om zich door onzekere fases in het leven te helpen? Volgens psycholoog Lawrence Kutner kunnen ingebeelde vrienden al op jonge leeftijd een deel van ons leven vormen. Ze bieden troost in moeilijke tijden, gezelschap als we eenzaam zijn en iemand om de baas over te spelen of de schuld te geven als we ons machteloos voelen. Het belangrijkste is dat een denkbeeldige metgezel een hulpmiddel is om de volwassen wereld te begrijpen.

Gedroomde vriend in stadse folly

The Imaginary Friend is een performance uit 1980 die zich afspeelt tegen het panoramische decor van de Maasbruggen in Rotterdam, voordat de spoortunnel in gebruik werd genomen. De eenzame figuur ‘Von Tuzzi’ (fantasie) staat hierin centraal. Als bewoner van de brugwachterstoren in de Wijnhaven was hij dagelijks alleen zichtbaar voor treinpassagiers, die hem in het voorbijgaan slechts zeven seconden konden gadeslaan. Dat was te kort om precies te weten wat ze hadden gezien. Aangevuld met hun eigen voorstellingsvermogen ontstond het beeld van een kluizenaar in een stadse folly die het surreële leven prikkelde in de pragmatisch opererende stad.

Illusie in polaroids

Fotograaf en schrijver Pieter van Oudheusden (1957-2013) legde in honderden polaroids de verschijning en verdwijning van deze raadselachtige bewoner van de Wijnhaventoren vast. Nu tonen opnieuw gecomponeerde SX-70 Polaroid-beelden ‘Von Tuzzi’ in zijn domein, half verscholen in de illusie. De verstilde ‘antifotografie’ doet een beroep op de binnenwereld van de waarnemer, als was hij een passerende treinreiziger die niet te veel en ook niet te weinig ziet om tot fantaseren verleid te worden. De melancholie van de foto’s kan worden vergeleken met die van surrealistische schilders. Uitvergroot en herschikt tot ‘Bildungsroman’ herinneren zij aan de uitspraak van Friedrich Nietzsche: “We hebben de kunst nodig om niet aan de waarheid ten onder te gaan.” Tezamen vormen deze sterk uitvergrote beelden een verhaal van hoop, verlangen en teloorgang.

De gedroomde plek

Als er één plek is om dit verhaal te vertellen, dan is dat het Chabot Museum. Naamgever Henk Chabot (1894-1949) had met zijn broer Wim (1907-1977) jarenlang een atelier in de Wijnstraat en later in de Wijnhaven. Het laatste ging in het bombardement van 1940 verloren, samen met de meeste werken die zich daar bevonden. Deze tentoonstelling brengt de oud-Wijnhavenbewoners bij elkaar.

Tentoonstellingen en publicaties

De tentoonstelling vindt plaats in combinatie met twee boekuitgaven: fotoboek The Imaginary Friend (de HEF Publishers) en essay De Gedroomde Vriend (uitgave Stichting Historische Publicaties Roterodamum onder redactie van Nelleke Noordervliet). Tegelijkertijd is er een verkooptentoonstelling bij galerie Weisbard.