Eureka! Het grootste geschiedenisevenement van Nederland ook in Rotterdam

In 2023 is het jaarthema van de Maand van de Geschiedenis: Eureka! De hele maand oktober wordt een ode gebracht aan de makers van de vooruitgang. Sommigen worden wereldberoemd maar velen blijven onbekend. Ook in Rotterdam zijn er meerdere evenementen op historische plekken.

SS Rotterdam

De hele maand Speciaal voor de Maand van de Geschiedenis wordt op het historische cruiseschip de Stroom & Chroom Tour tegen gereduceerd tarief aangeboden. Een rondleiding door de machinekamer onder begeleiding van een shiphost gaat de tocht langs het ingenieuze systeem van verdampers, ketels, turbines en generatoren die zorgden voor alle stoom, stroom en PK's aan boord. 

Arminius

Nederland stelde tot diep in de 20ste eeuw duizenden mannen, vrouwen en kinderen als ‘exotisch’, ‘wild’ en ‘primitief’ tentoon in zogenaamde 'mensentuinen'. Denk bijvoorbeeld aan het Senegalese dorp op de Nenijto in Rotterdam (1928). Het Vlaamse theatergezelschap Action Zoo Humain zet de onderbelichte, koloniale erfenis van de human zoo in de kijker tijdens vier voorstellingen in Arminius.

Donner

Jonathan I. Israel (1946) is een Brits historicus. Hij heeft geschreven over de Nederlandse geschiedenis, de verlichting en het Europese Jodendom. Israël werd in 2001 benoemd tot hoogleraar moderne Europese geschiedenis aan de School of Historical Studies aan het Institute for Advanced Study in Princeton. Eerder was hij hoogleraar Nederlandse geschiedenis en instituties aan de Universiteit van Londen. Hij is één van de leidende historici over de verlichting.

Op 6 oktober presenteert hij zijn omvangrijke nieuwe boek Spinoza, Life & Legacy met een lezing bij Donner.

Annette Jansen presenteert op 14 oktober haar boek 'Totale ruimte - Jaap Bakema 1914-1981. In de voetsporen van een bouwkunstenaar'.  Architect-stedenbouwer Bakema werte zich op tot directeur van het Rotterdamse architectenbureau Van den Broek en Bakema, in Rotterdm onder meer bekend van de Lijnbaan, de Centrale Bibliotheek en de Cruise Terminal.

Belasting & Douane Museum

In het museum zijn verschillende evenementen, vooral geïnspireerd door de online tentoonstelling ‘Bezegeld, 400 jaar fiscaal zegels’. De uitvinder van het fiscaal zegel, Johannes Lemaire, heeft tenslotte een echt eureka-moment beleefd in 1623. Op 28 oktober geeft Fons Overwater, gastconservator van de online tentoonstelling, een lezing over de geschiedenis van het fiscaal zegel. Na afloop kunnen de aanwezigen de prachtige detaillering van de fragiele, oude zegels bekijken. 

Mariniersmuseum

Op donderdag 12 oktober organiseert het Mariniersmuseum "De Nacht van de Marinier" Deze avond staan de mariniers en het Korps Mariniers centraal. Ontdek alles over de innovatiekracht van de mariniers en beleef een avond vol met lezingen, ontmoetingen en workshops geheel passend in het thema van de Maand van de Geschiedenis. 

Theater Zuidplein

De plantage van onze voorouders wordt op 25 oktober uitgevoerd. De geboren Rotterdamse radio- en podcastmaker maakte een prijswinnende podcast over het slavernijverleden in haar familiegeschiedenis. Ze ontdekt dat haar voorouders in 1863 mede-eigenaar waren van suikerplantage Tout Lui Faut in Suriname. Duin zoekt contact met de nazaten van de tot slaafgemaakten: de familie Bouva. Samen met Peggy Bouva reconstrueert ze het verhaal van de plantage. 

In de voorstelling kruipen Manoushka Zeegelaar Breeveld en Malou Gorter in de huid van Maartje Duin en Peggy Bouva -en hun familieleden- om grip te krijgen op de gezamenlijke koloniale geschiedenis en alles wat daaruit is voortgevloeid.

Delfshaven

Het historische deel van Rotterdam is het decor voor twee edities van Storytrail. Hildebrand gaat 14 en 22 oktober op pad en vertelt over Delfshaven in de 17e eeuw.

Natuurhistorisch Museum

In 1984 vond de eerste harttransplantatie van Nederland plaats in het Erasmus MC. Sindsdien zijn de ontwikelingen op het gebied van preventie, diagnose en behandeling van hart en vaten snel gegaan. Op 8 oktober wordt de expositie Komt een leeuw bij de dokter geopend. Een tentoonstelling over de hart en vaten bij mens en dier. De echte harten laten de evolutie van de zorg zien. 

Over het thema

Het was de Griekse wiskundige en uitvinder Archimedes, die zo'n 2300 jaar geleden tijdens het baden ontdekte dat een ondergedompeld lichaam net zoveel lichter wordt als het gewicht van de verplaatste vloeistof. Hij zou uit bad zijn gesprongen, naakt de straat op zijn gerend en de kreet Eureka hebben geslagen. Vertaald is dat: ik heb het!